تسنیم: باید بپذیریم که «گناهکاران» فیلم خیلی ویژهای در سینمای ایران نیست، اما برخی ویژگیهای خاص آن در شرایط کنونی سینما، ما را وادار میکند که درموردش حرف بزنیم. دو نکته در مورد روایت فیلم وجود دارد که به نظرم جای صحبت دارد، اول اینکه لکنت ندارد و بدون ادا است و مهمتر از آن اینکه خیلی راحت قصهاش را تعریف میکند، در شرایطی که سینمای ما همچنان از آسیب جو ضدقصه و بازیهای فرمی بیتناسب با قصه رنج میبرد.
سام قریبیان: من شخصا معتقد به سینمای داستانگو هستم. الان فیلم های دهه 60 را با همه کاستیها اگر بگذاریم و ببینیم واقعا هنوز بهتر از فیلمهای امروزمان هستند و بیشتر مشتری دارند. خود من خیلی فیلم امروزی دیدهام که بعد از بیست دقیقه تماشا، تحملش نکردهام و بلند شدهام و رفتهام.چند وقت پیش در سینما یک فیلمی دیدم که بعد از 45 دقیقه تازه فهمیدم نقش های اصلی کی هستند و ارتباط آنها مشخص شد. روایت بسیار پیچیدهای داشت و به نظرم مخاطب را به شدت گیج میکرد و طبیعتا حدس میزنم که طرفداری هم نداشت. یکی از مشکلات اصلی ما در سینما همین نوع فیلمهاست.
ما در «گناهکاران» با وجود این تعداد بازیگر زیاد، تلاش کردیم در یک ربع اول همه شخصیتها و روابط آنها را کاملا تعریف کنیم و بعد هم سریع وارد داستان شدیم.ما فکر میکنیم که این شیوه صحیح سینماست. نه آن چیزی که در سینمای اروپا مد شده و ما تقلید از آن میکنیم که داستان تعریف نکنیم. یک مقدار هم در این میان سینمای دولتی مقصر است که از این نوع فیلم ها حمایت میکند.
ما الان در سینمای ایران مشغول مشاهده اتفاق عجیبی هستیم، اینکه می بینیم شرایط به گونهای شده است که دیگر در پروسه فیلم ساختن است که پول درمیآید نه در پروسه اکران و فروش. همینها باعث میشود که ما به داستانگویی اهمیت ندهیم. خیلی از فیلم سازان را دیدهام که مصاحبه میکنند و میگویند ما برایمان تماشاچی مهم نیست. ما فقط می خواستیم در فیلممان پیام بدهیم.من معتقدم که در سینما اگر داستان را خوب تعریف کنیم پیام خودش منتقل میشود. اما وقتی بخواهیم پیام بدهیم، داستان را فراموش کنیم و نهایتا پیام هم منتقل نمیشود
تسنیم: فکر میکنم به تناسب جو بلند ضدقصه بودن در سینما و بیاعتنایی به فرمول مخاطب پسند رویارویی خیر و شر، عنصر دیگری هم در سینمای ما از دست رفته است:حضور قهرمانها.
سام قریبیان:درست است.در سینمای ما قهرمان هم از دست رفته است. خود آقای قریبیان در گذشته در بیشتر فیلمها ،چه جنگی و چه پلیسی قهرمان بودند و به تبع آن مخاطب زیادی هم فقط برای دیدن این قهرمان به سینماها میآمد، اما الان ما این را نداریم. در سینمای امریکا « بتمن» و «سوپرمن» برای نوجوانان؛ قهرمان میکنند و برای آنها الگو می سازند. ما در کدام فیلم قهرمان داریم برای یک نوجوان ایرانی؟ این قهرمان می تواند پلیس، آدم نظامی یا آدم عادی باشد، فرقی نمیکند، قهرمان کسی است که دنبال حقیقت میرود و با بدها مبارزه میکند.به همین سادگی و وجایش در سینمای ما به شدت خالی است.
تسنیم: آقای قریبیان شما در همه دوره های مختلف سینمایی ایران حضور فعالی داشتهاید شما هم معتقدید که رخوت امروز سینمای ما به علت کنار گذاشتن این دو عنصر، تعریف قصه و قهرمان است؟
فرامرز قریبیان: قطعا همینطور است، بگذارید برایتان یک مثال بزنیم. فیلم «سناتور» را نمیدانم خاطرتان هست یا نه؟ در این فیلم قهرمان قصه در انتهای فیلم فقط با زدن یک گلوله فیلم را قهرمانانه تمام میکند، همین باعث موفقیت فیلم شد. «سناتور» فیلم خاصی نیست، البته فیلم بدی هم نیست ولی فیلم مهمی هم در سینمای ایران نیست، اما به شدت پرفروش میشود فقط به همین خاطر که یک قهرمان دارد.
یادم میآید که «سناتور» را ما در تعاونی ساختیم. ما جز اولین تعاونیهای سینمایی بودیم. آن موقع فقط دو تعاونی سینمایی بود. یکی برای آقای زندباف و یدالله صمدی به نام «همراه» و یکی را هم من با غلامرضا موسوی، مهدی صباغ زاده، فریدون جیرانی و بیژن امکانیان شروع کردیم. خود من هم ساخت این فیلم را پیشنهاد کردم. قرار بود تهیهکننده بسازد اما گفتند بودجه نداریم و همه باهم شریک شدیم. در اساسنامه تعاونی هم رای اکثریت مهم بود. آن فیلم ساخته شد و دیدیم فیلمی است که خیلی فروش خواهد کرد. اما آقای صباغ زاده به دلیل مشکلات مالی می خواست فیلم را بفروشد ، من و موسوی مخالف بودیم،اما بقیه رای به فروش دادند و فیلم را به مرحوم احمدی فروختیم. این فیلم را بین 15 تا 20 آبان آن سال در سینماها گذاشتند با وجودی که فیلم را فروخته بودیم برای من به عنوان بازیگر مهم بود که بفهمم فروش دارد یا نه؟ خوب یادم هست که همان موقع بارش برف سنگینی هم شروع شده بود و خیال میکردم که دیگر با این برف مردم زیاد سینما نمیروند، اما رفتم سینما استقلال و دیدم مردم با چتر برای دیدن فیلم در سینما صف کشیده بودند.
الان دیگر این اتفاق برای سنمای ایران نمیافتد. برای کلاه قرمزی یک صفی از مردم دیدیم و تمام. الان واقعا ورشکستگی در سینما وجود دارد. فیلم خیلی ساخته میشود ولی فقط سه چهار فیلم پرفروش میشود و خیلیها شاید همان سرمایه ساخت اولیه را هم به دست نمیآورند. 10 درصد درآمد فروش که هزینه پخش میشود و بقیه هم برای هزینههای جانبی و فقط 33 درصد به دست تهیهکننده میرسد؛ دیگر خودتان حساب کنید که وضع چگونه است .آن زمان« سناتور» قهرمان داشت. «عقاب ها»، «ترن»، «سفیر» همه قهرمان داشتند و خوب هم میفروختند. الان اما جای قهرمان در سینمای ما خالی است. نمی دانم هدف چیست که اجازه نمیدهند فیلم قهرماندار ساخته شود.
سام قریبیان: یا حتی سینمای دفاع مقدس ما پرفروشترین فیلمهای ما بود، «ارابه مرگ»، «منطقه ممنوعه»و... . چرا سینمای دفاع مقدس را به جایی بردیم که برای مردم جذاب نیست.؟ جوابش واضح است چون قهرمان ندارند.
تسنیم: آقای قریبیان؛ «گناهکاران» قهرمان هم دارد، اما این روزها زیاد نمیفروشد. برای «گناهکاران» هم صفی تشکیل نشد.
فرامرز قریبیان: دلایل متعددی دارد، اما شاید یک دلیلش بهخاطر این نوع فیلم های پلیسی باشد که مردم در تلویزون دیدهاند، حتما فکرمیکنند که فیلم ما هم شبیه همان فیلمها پلیسی تلویزیون است. مردم عادیای که تا کنون فیلم را دیدهاند همه خوششان آمده است. اما مساله این است که تبلیغات هم اینقدر کم است که مردم نمیآیند ببینند تا متوجه شوند که فرق می کند.
سام قریبیان: من فکر میکنم مردم به این نوع سینما عادت ندارند، برایشان غریبه است. مسئله ندیدن بار اول است. با این تبلیغات خیلیها اصلا به سراغ فیلم نمیروند، در حالی که فیلمهای دیگر با تبلیغات بیشتر را مردم میروند و میبینند و ناراضی بیرون میایند و «گناهکاران» را هر کسی رفته است راضی بوده است.
تسنیم: یک دلیلش فکر نمیکنید نزدیک نشدن فیلم به آدمهای داستانش باشد. ما در حد یک ناظر از بیرون ماجرا را میبینیم، اصلا وارد مثلا زندگی خانوادگی تدین که مسلما جذابیت دارد و کنجکاویبرانگیز است نمیشویم و همین کمی مخاطب را دور میکند از نشستن پای یک فیلم پلیسی
فرامرز قریبیان: خانوادههای پلیسها در «گناهکاران» نقشی نداشتند چون چیزی را حل نمیکردند. در قصه ما کلا خانواده بی ربط است. تدین که اصلا در دیالوگی میگوید که به من نزدیک نشوید و به روابخش هم نمیخواستیم نزدیک بشیم چون ربطی به ماجرای اصلی ما نداشت و فقط حاشیه و فرعیات را زیاد میکرد.
سام قریبیان: ما تعدد شخصیت خیلی داریم 18شخصیت در فیلم است. وقتی تعدد داریم، پرداخت به زندگی هر کدام آنها ما را از فضای اصلی دور می کنند.
تسنیم:آقای قریبیان پایان نسبتا خاص فیلم، ذهنها را به گناهکاران 2 و 3 میکشاند. در این فکر هستید که پرونده های جدیدی برای تدین بسازید؟
فرامرز قریبیان: نه اصلا به دنبالهها فکر نمیکنم. اگر فیلمی مورد استقبال مردم قرار بگیرد می توان به این چیزها فکر کرد، اما وقتی فروش فیلم ما آنچنان که انتظار داشتیم نبود چرا باید سراغ بعدی آن برویم.به علاوه اینکه که فعلا اصلا پول این کار را نداریم.بدمان نمی آید که این ژانر را ادامه بدهیم.اما مساله اصلی سرمایه است ما دائما خودمان را دلداری می دهیم که این هفته، آن هفته فروش بیشتر می شود.
سام قریبیان: پخش کننده فیلم ما هم کم نگذاشته است. در تلویزیون فقط در یک روز هفت دفعه تیزر رفت.البته من تابلوی تبلیغاتی در سطح شهر ندیدهام و فکر میکنم این مساله به تبلیغات فیلم ضربه زده است. در سینما آزدی یک پوستر جکی جان زدهاند به چه بزرگی و بعد از ما یک پوستر کوچک زدهاند که اصلا معلوم نیست. فیلم های دیگر چون برای سینمای مستقل نیستند و از جای دیگری حمایت میشوند وضع تبلیغاتشان هم با ما فرق میکند. سینمای مستقل واقعا حمایت نمی شود.
تسنیم: چاره چیست؟ نهایتا باید به این گزاره ایمان بیاوریم که سینمای مستقل و خصوصی فعلا نمیتواند نفس بکشد و بهتر است همه فیلم ها به جایی وصل شود تا پرفروش شوند؟ ظاهرا دیگر وجود ستارهها هم چارهساز نیست.
سام قریبیان: شاید واقعا هدفشان از حمایت نکردن این باشد که این فیلم های مستقل به جایی وصل شوند. من دیدم فیلمی که به ظاهر مستقل بود اما به همین علت مجبور شد اسپانسر بگیرد و زیر تبلیغ فیلم اسم اسپانسر که یک نوع کولر بود، زده شده بود.ظاهرا چاره دیگری باقی نگذاشتهاند.
فرامرزقریبیان: من معتقدم، اینکه فیلمی پرفروش شود به این علت نیست که مثلا از بهترین بازیگران استفاده میکند.فروش فیلم بخاطر بازیگر نیست، همه چی باید درست باشد فیلمنامه و ساختار و بازیگر، همه و همه. مثلا اگر فیلمنامه قوی نباشد، فیلم قطعا به جای خوبی نمیرود. و اگر تبلیغات نباشد هم به همین منوال و متاسفانه این اتفاق آخر، اتفاقی است که در مورد فیلم ما افتاد. علاوه بر ممیزی پایان فیلم. اما در هر صورت من همچنان امیدوارم. یعنی فکر میکنم اگر فیلم برای بار اول دیده شود تبلیغات دهان به دهان فیلم را بالا خواهد برد
تسنیم: ما هم مثل شما منتظر میمانیم آقای قریبیان
نظرات شما عزیزان: